Anh/chị đang tìm hiểu về trái phiếu là gì ? . Trong thị trường chứng khoán, mọi người vẫn thường hay nghe đến trái phiếu và cổ phiếu của công ty. Vậy bản chất của trái phiếu là gì ? Đặc điểm của trái phiếu ra sao ? Trái phiếu gồm những loại nào ? Và cách phân biệt sự khác nhau giữa trái phiếu và cổ phiểu. Mời anh/chị hãy cùng Vinh tham khảo bài viết “Trái phiếu là gì ? Nhà đầu tư chứng khoán cần biết “

TRÁI PHIẾU LÀ GÌ ? 

Trái Phiếu được đánh giá là kênh đầu tư an toàn

Trái phiếu là giấy xác nhận có nghĩa vụ nợ của công ty/doanh nghiệp phát hành đối với người mua trái phiếu.

Nhà đầu tư cho vay doanh nghiệp thông qua hình thức mua trái phiếu. Lúc này doanh nghiệp sẽ xác nhận nghĩa vụ nợ đối với nhà đầu tư bằng cách phát hành trái phiếu, trên đó thể hiện rõ lãi suất, thời gian trả lãi, trả gốc.

ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI PHIẾU

• Nguồn thu nhập của trái phiếu chính là tiền lãi. Đây là khoản thu cố định thường kỳ mà không dựa vào kết quả kinh doanh của đơn vị phát hành trái phiếu.
• Bản chất của trái phiếu được cho là chứng khoán nợ. Vì vậy khi đơn vị phát hành trái phiếu (công ty/ doanh nghiệp) bị giải thể hoặc phá sản phải có nghĩa vụ thanh toán cho những nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu trước (được xem như là một nghĩa vụ bắt buộc), sau đó mới chia cho các cổ đông trong công ty.
• Người cho nhà phát hành trái phiếu vay tiền gọi là trái chủ. Trái chủ không chịu trách nhiệm nào về hiệu quả sử dụng vốn vay từ người vay. Nhà phát hành có nghĩa vụ thanh toán số nợ như đã cam kết trong hợp đồng cho vay. Bất cứ cá nhân hay doanh nghiệp hoặc chính phủ đều có thể mua trái chủ hoặc trái phiếu.
• Trên trái phiếu có thể ghi tên trái chủ được gọi là trái phiếu ghi danh hoặc có thể không ghi tên thì được gọi là trái phiếu vô danh. Có ngày đáo hạn cụ thể: Dù thời hạn 1 năm, 2 năm..5 năm đều có ghi rõ ngày đáo hạn, tức ngày hoàn trả vốn gốc cho nhà đầu tư.
• Người phát hành trái phiếu có thể là doanh nghiệp (còn được gọi là trái phiếu doanh nghiệp), một tổ chức chính quyền công như: chính quyền (gọi là công trái hay trái phiếu chính phủ); kho bạc nhà nước (còn gọi là trái phiếu kho bạc).
•  Trái phiếu thường có lãi suất cổ định. Mức lợi nhuận từ trái phiếu được gọi là trái tức – coupon
• Trái phiếu ít rủi ro hơn cổ phiếu: trái phiếu có ngày hoàn vốn gốc, nhận lãi, số lãi đều được xác định trước nên giá trái phiếu ít biến động hơn cổ phiếu.
• Lãi suất của trái phiếu phụ thuộc vào điểm xếp hạng tín dụng, trái phiếu có xếp hạng tín dụng càng thấp, rủi ro trái phiếu cao thì cần có phần bù rủi ro để bù đắp. Điểm xếp hạng tín dụng mức D là thấp nhất AAA là cao nhất
• Tính thanh khoản: Trái phiếu có tính thanh khoản không cao bằng cổ phiếu, nếu bạn mua cổ phiếu có niêm yết thì bạn dễ mua bán chuyển nhượng, còn trái phiếu thì bạn cần thêm thời gian để thực hiện các thủ tục chuyển nhượng.

MỘT SỐ LOẠI TRÁI PHIẾU PHỔ BIẾN

Hiện nay, trái phiếu thường được phân loại dựa trên nhiều đặc điểm khác nhau như: Người phát hành, lợi tức, hình thức, tính chất trái phiếu, mức độ đảm bảo thanh toán.

Phân loại Trái Phiếu dựa trên nhiều đặc điểm khác nhau

Phân loại theo Người phát hành

Phổ biến là cách phân loại theo chủ thể phát hành, bao gồm:

• Trái phiếu của các tổ chức tài chính, ngân hàng: Các tổ chức này phát hành trái phiếu nhằm tăng thêm vốn để hoạt động.
• Trái phiếu Chính phủ: Chính phủ phát hành trái phiếu nhằm đáp ứng được nhu cầu chi tiêu của Chính phủ. Phát hành trái phiếu với mục đích huy động số tiền nhàn rỗi của dân, các tổ chức kinh tế – xã hội. Chính phủ được xem là Nhà phát hành có uy tín nhất trên thị trường. Vì vậy, trái phiếu Chính phủ được xem llà loại chứng khoán ít rủi ro nhất trên thị trường.
• Trái phiếu doanh nghiệp: là các trái phiếu được các doanh nghiệp, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần phát hành ra nhằm tăng vốn hoạt động cho doanh nghiệp. Trái phiếu của doanh nghiệp có rất nhiều loại và vô cùng đa dạng.

Phân loại theo Lợi tức trái phiếu

Lợi tức Trái Phiếu có nhiều lãi suất khác nhau

• Trái phiếu có lãi suất biến đổi (gọi là lãi suất thả nổi): là loại trái phiếu mà lợi tức được trả trong những kỳ có sự khác nhau. Và được tính theo một lãi suất có sự biến đổi theo lãi suất tham chiếu của trái phiếu.
• Trái phiếu có lãi suất bằng không: loại trái phiếu mà người mua không nhận được lãi. Nhưng được mua với mức giá thấp hơn so với mệnh giá (mua chiết khấu) và được hoàn trả bằng mệnh giá khi trái phiếu đó đáo hạn theo quy định.
• Trái phiếu có lãi suất cố định: loại trái phiếu mà lợi tức được xác định dựa theo tỷ lệ phần trăm (%) cố định tính theo mệnh giá.

Phân loại dựa vào hình thức trái phiếu

• Trái phiếu ghi danh: loại trái phiếu có ghi tên của người mua, và trong sổ sách của người phát hành theo đặc điểm của trái phiếu.
• Trái phiếu vô danh: loại trái phiếu không ghi tên của người mua. Và trong sổ sách của người phát hành. Trái chủ là người được hưởng quyền lợi từ trái phiếu vô danh.

Phân loại dựa vào tính chất trái phiếu

• Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu: Loại trái phiếu có kèm với phiếu cho phép trái chủ được quyền mua số lượng nhất định cổ phiếu của công ty.
• Trái phiếu có thể mua lại: Loại trái phiếu cho phép nhà phát hành có quyền mua lại một hoặc toàn bộ trước khi trái phiếu đến hạn thanh toán.
• Trái phiếu có thể chuyển đổi: Loại trái phiếu của công ty cổ phần mà trái chủ có quyền chuyển sang cổ phiếu của công ty đó. Việc này được quy định cụ thể về tỷ lệ, thời gian khi mua trái phiếu.
• Tóm lại vấn đề: Bản chất của trái phiếu là chứng khoán nợ. Với những chia sẻ về trái phiếu, cũng như đặc điểm của trái phiếu và phân loại ở trên. Hy vọng sẽ giúp bạn đọc hiểu hơn về trái phiếu.

Phân loại theo mức độ đảm bảo thanh toán

Trái phiếu đảm bảo : loại trái phiếu mà người phát hành sử dụng một tài sản có giá trị làm vật đảm bảo cho việc phát hành. Khi nhà phát hành mất khả năng thanh toán thì trái chủ có quyền thu và bán tài sản đó để thu hồi lại số tiền mà người phát hành còn nợ lại. Tùy theo đặc điểm của trái phiếu mà trái phiếu đảm bảo thường gồm vài loại chủ yếu sau:

• Trái phiếu có tài sản cầm cố: Loại trái phiếu đảm bảo bằng việc người phát hành cầm cố một bất động sản nhằm đảm bảo thanh toán cho trái chủ. Thường giá trị tài sản cầm cố sẽ lớn hơn tổng số mệnh giá của các trái phiếu phát hành nhằm bảo vệ quyền lợi cho trái chủ.
• Trái phiếu bảo đảm bằng chứng khoán ký quỹ: Loại trái phiếu được đảm bảo bằng việc người phát hành thường là đem ký quỹ số chứng khoán chuyển nhượng mà mình sở hữu để làm tài sản đảm bảo.

Trái phiếu không đảm bảo: loại trái phiếu phát hành không có tài sản làm vật đảm bảo mà chỉ được đảm bảo bằng uy tín của người phát hành trái phiếu.

SỰ KHÁC NHAU GIỮA TRÁI PHIẾU VÀ CỔ PHIẾU

Hiện nay trên thị trường chứng khoán, Cổ phiếu và Trái phiếu là hai hình thức đầu tư khá phổ biến, được nhiều người quan tâm nhất. Việc lựa chọn đầu tư vào cổ phiếu hay trái phiếu là điều mà nhiều nhà đầu tư khi bước chân vào thị trường đều phải quan tâm. Tuy nhiên nhiều người vẫn còn nhầm lẫn giữa 2 hình thức này. Vì vậy, để hiểu rõ hơn, anh/chị theo dõi bảng so sánh sau đây của Vinh nhé!

Giống nhau

Cổ phiếu và trái phiếu có chung những điểm sau:

• Đều được thể hiện dưới hình thức chứng chủ và bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử;
• Đều là phương tiện nhằm thu hút vốn của nhà phát hành;
• Đều có thể trao đổi, chuyển nhượng, mua bán và thế chấp, thừa kế, cầm cố;
• Trái phiếu và cổ phiếu đều là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hay phần vốn của tổ chức phát hành;
• Lợi tức của cổ phiếu và trái phiếu được trả dựa theo một mức cố định.
• Cổ phiếu và trái phiếu đều có mệnh giá ghi trên bề mặt cổ phiếu/trái phiếu;

>> Tìm hiểu về cổ phiếu trên thị trường chứng khoán

Khác nhau

Cổ phiếu và trái phiếu khác nhau ở những tiêu chí cơ bản dưới đây:

Tiêu chí	Cổ phiếu	Trái phiếu
Khái niệm	Là loại chứng khoán vốn, xác nhận quyền, lợi ích của nhà đầu tư đang sở hữu một phần vốn góp tại doanh nghiệp.Giá và giá trị cổ phiếu sẽ phụ thuộc vào tăng trưởng của công ty, nếu công ty có mức tăng trưởng càng cao, giá sẽ càng cao. Đồng thời nhà đầu tư tức cổ đông sẽ được chia cổ tức khi công ty có lợi nhuận	Là loại chứng khoán xác nhận quyền, lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn nợ của tổ chức phát hành trái phiếu
Bản chất	Cổ phiếu là chứng khoán vốn nhằm ghi nhận quyền sở hữu đối với một phần vốn điều lệ công ty	Trái phiếu là chứng khoán nợ, là chứng chỉ ghi nhận nợ của tổ chức phát hành, quyền sở hữu đối với một phần vốn vay của chủ sở hữu
Chủ thể phát hành	Công ty Cổ phần	Doanh nghiệp, Ngân hàng và Chính phủ
Tư cách chủ sở hữu	Cổ đông	Chủ nợ
Quyền lợi của chủ sở hữu	Người sở hữu cổ phiếu của công ty sẽ trở thành cổ đông và có quyền lợi khác nhau tùy vào loại cổ phần họ nắm giữ. Được chia lợi nhuận (hạy gọi là cổ tức) phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty. Có quyền tham gia vào việc quản lý và được điều hành hoạt động của công ty và tham gia biểu quyết các vấn đề của công ty. Trừ cổ đông ưu đãi cổ tức, cổ đông ưu đãi hoàn lại không được dự họp. Đại hội đồng cổ đông, biểu quyết các vấn đề của công ty.	Người sở hữu trái phiếu được trả lãi suất cố định vào thời gian xác định nhưng không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty Không có quyền tham gia vào hoạt động của đơn vị phát hành trái phiếu.
Thời gian được sở hữu	Không có thời gian nào cụ thể.	Có thời hạn nhất định và được ghi trong trái phiếu.
Kết quả của việc phát hành	Làm tăng vốn điều lệ của công ty cổ phần, thay đổi cơ cấu cổ phần của các cổ đông hiện hữu	Làm tăng vốn vay và nghĩa vụ trả nợ của công ty nhưng không làm thay đổi cơ cấu cổ phần của các cổ đông hiện hữu
Thứ tự ưu tiên thanh toán khi công ty giải thể /phá sản	Phần vốn được góp của cổ đông phải thanh toán sau cùng khi đã thanh toán hết các nghĩa vụ khác (bao gồm các khoản nợ)	Trái phiếu được ưu tiên thanh toán trước cổ phiếu
Về vấn đề hưởng lợi nhuận	Cổ phiếu có độ rủi ro cao hơn. Cổ tức thay đổi tùy thuộc vào khả năng hoạt động KD của công ty. Khi công ty làm ăn có lãi mới được chia lợi tức và khi công ty làm ăn thua lỗ thì không được chi trả cổ tức.	Độ rủi ro thấp hơn. Lợi tức thường không thay đổi và không phụ thuộc vào việc hoạt động KD của công ty có lãi hay không có lãi.
Về vấn đề trách nhiệm	Người sở hữu cổ phiếu chịu trách nhiệm về khoản nợ của công ty theo tỷ lệ ứng với phần vốn góp vào công ty. Khi công ty giải thể hay phá sản thì cổ đông chỉ được trả lại phần vốn góp sau khi đã thanh toán hết mọi nghĩa vụ và mọi khoản nợ của công ty.	Người sở hữu trái phiếu không chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty.Khi công ty bị giải thể, phá sản thì chủ sở hữu trái phiếu được ưu tiên thanh toán gốc, lãi trái phiếu trước chủ sở hữu cổ phần.

KẾT LUẬN

Cổ phiếu và Trái phiếu đều mang đến những lợi ích nhất định cho doanh nghiệp. Với bài chia sẻ này của Vinh, mong rằng sẽ giúp mọi người có thể phân biệt được cổ phiếu và trái phiếu giống và khác nhau như thế nào. Từ đó, có thể quyết định đúng đắn trong việc lựa chọn đầu tư.