TỔNG HỢP KIẾN THỨC CẦN BIẾT VỀ CỔ TỨC

Khi một công ty/ doanh nghiệp hoạt động kinh doanh tạo ra lợi nhuận và chi trả cho cổ đông, thì một phần lợi nhuận sẽ được giữ lại dùng để tái đầu tư vào việc kinh doanh và lập các quỹ dự phòng cho doanh nghiệp, phần lời nhuận này sẽ được gọi là lợi nhuận giữ lại.

Phần lợi nhuận còn lại sẽ được doanh nghiệp chi trả cho các cổ đông hay còn gọi là cổ tức. Việc thanh toán cổ tức có vai trò làm giảm lượng tiền lưu thông đối với công việc kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc chia lợi nhuận cho các chủ sở hữu lại tạo ra lợi nhuận cho các cổ đông. Nhà đầu tư khi tham gia giao dịch mua bán trên thị trường chứng khoán thường quan tâm đến 2 vấn đề chính là cổ tức và sự chênh lệch giá mua/bán (capital gain).

>> Một số khái niệm về cổ tức 

Ý NGHĨA GIÁ TRỊ CỦA CỔ TỨC

Xu hướng đầu tư cổ phiếu để được chia cổ tức rất được ưa chuộng những năm gần đây. Việc chia cổ tức là hoạt động để phân phối lại lợi nhuận của doanh nghiệp/ công ty. Bên cạnh đó cổ tức cũng như việc chia cổ tức có ý nghĩa rất quan trọng đối với cổ đông của các công ty cổ phần. Bao gồm ý nghĩa:

• Ý nghĩa đầu tiên: việc cổ đông được công ty chia cổ tức thể hiện là công ty đó đang kinh doanh hoạt động tốt và có lãi.
• Ý nghĩa thứ 2: cổ tức đó mang lại nguồn thu nhập khá ổn định và đảm bảo cho các cổ đông.
• Ý nghĩa quan trọng cuối cùng: nhà đầu tư sẽ có cơ hội được hưởng lãi kép trong trường hợp lãi suất giảm mạnh. Giá trị của cổ tức được xác định tại đại hội cổ đông hàng năm của công ty, và sẽ được thông báo cho cổ đông dưới 2 hình thức
  • Hình thức tiền mặt: được trả tương ứng với số lượng cổ phiếu mà cổ đông đang sở hữu
  • Hình thức tỷ lệ % khi so với lợi nhuận của công ty.

Dựa vào phần lợi nhuận chưa sử dụng đến của các công ty/ doanh nghiệp cũng như kế hoạch và viễn cảnh phát triển kinh doanh trong thời gian kế tiếp là những cơ sở để xác định được giá trị của cổ tức.

CÁC HÌNH THỨC TRẢ CỔ TỨC

Các doanh nghiệp thường trả cổ tức cho nhà đầu tư thông qua 03 hình thức chính

Đặc biệt khi chi trả bằng cổ phiếu, công ty không cần làm thủ tục phát hành hoặc chào bán, mà phải tăng vốn điều lệ tương ứng với tổng mệnh giá các cổ phiếu trả cổ tức trong vòng 10 ngày (tính từ ngày hoàn thành thanh toán cổ tức).

• Lợi nhuận sau thuế chưa được phân phối.
• Thặng dư vốn cổ phần .
• Các quỹ dự phòng của doanh nghiệp như quỹ đầu tư và phát triển .

Tuy nhiên, các nhà đầu tư cần lưu ý phân biệt giữa chia tách cổ phiếu và cổ phiếu thưởng khi được doanh nghiệp trả cổ tức bằng cổ phiếu.

Theo nguyên tắc thì giá trị vốn chủ sở hữu sẽ không đổi dù cho doanh nghiệp trả cổ tức cho cổ đông bằng cổ phiếu (stock dividend) hay chia tách cổ phiếu (stock split). Tuy nhiên, sự khác biệt chủ yếu của hai loại này là:

• Trả cổ tức bằng cổ phiếu (stock dividend): có sự dịch chuyển qua lại giữa các tài khoản con trong vốn chủ sở hữu trên bảng cân đối kế toán.
• Chia tách cổ phiếu (stock split): không làm ảnh hưởng đến bất kỳ khoản nào trên vốn chủ sở hữu.

Bên cạnh đó, các nhà đầu tư cần lưu ý về cổ phiếu thưởng (stock compensation). Nhiều nhà đầu tư thường có hiểu lầm nhỏ khi sử dụng cổ phiếu thưởng tương đương như cổ tức bằng cổ phiếu. Tuy nhiên, cổ phiếu thưởng sẽ có hai loại là cổ phiếu thưởng dành cho nhân viên và cổ phiếu thưởng dành cho cổ đông hiện hữu (đây là cổ tức bằng cổ phiếu mà doanh nghiệp dành cho các cổ đông).

Ví dụ: Công ty Cổ phần Nhựa An Phát Xanh có mã chứng khoán là AAA quyết định trả cổ tức cho cổ đông bằng cổ phiếu với tỷ lệ 13%. Như vậy nếu mỗi cổ đông nắm 100 cổ phiếu mã AAA sẽ được thêm 13 cổ phiếu mới.

Hình thức trả cổ tức bằng cách mua lại cổ phiếu

Mua lại cổ phiếu (stock buyback hoặc share repurchases) là hình thức trả cổ tức của doanh nghiệp cho các cổ đông. Thay vì trả cổ tức bằng tiền mặt thì các doanh nghiệp sẽ trả cổ tức cho các nhà đầu tư bằng cách mua lại cổ phiếu trên thị trường. Hình thức chi trả cổ tức này ít được các công ty/doanh nghiệp sử dụng. Hình thức trả cổ tức bằng cách mua lại cổ phiếu chỉ diễn ra khi thị trường chứng khoán có dấu hiệu suy yếu và giá cổ phiếu tụt giảm.

CỔ TỨC ĐƯỢC THANH TOÁN KHI NÀO ?

Cổ tức được thanh toán trong thời hạn 06 tháng từ ngày kết thúc họp Đại hội đồng cổ đông thường niên.

Cổ đông sẽ chờ từ 1.5 – 2 tháng cổ tức bằng cổ phiếu mới về tài khoản cá nhân. Do cần làm thủ tục lên sở lưu ký chứng khoán thông tin lượng cổ phiếu mới được niêm yết.

Hình thức cổ tức bằng tiền mặt chờ khoảng 1 – 1.5 tháng tiền cổ tức sẽ được thanh toán vào tài khoản cổ đông.

TẠI SAO CHIA CỔ TỨC THÌ GIÁ LẠI ĐIỀU CHỈNH GIẢM ?

Thông thường, nhà đầu tư mua cổ phiếu là để tạo ra lợi nhuận, thông qua việc nhận cổ tức và tăng giá cổ phiếu.

Tâm lý chung, nếu ta lật ngược vấn đề, giá cổ phiếu không điều chỉnh giảm sau chia cổ tức, thì ngày càng gần ngày chia cổ tức, người giữ cổ phiếu không muốn bán, để được nhận cổ tức. Sau ngày chia cổ tức, nhà đầu tư đều sẽ muốn bán cổ phiếu. Điều này dẫn đến mất cân đối cung cầu cổ phiếu gây ra mất tính thanh khoản cổ phiếu, và sự biến động giá quá lớn, tăng sốc khi trước ngày chia và giảm khủng sau ngày chia, hãy tưởng tượng điều gì xảy ra nếu chia cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 1:1, 2:1, nếu điều này xảy ra thì thanh khoản sẽ lặng tăm. Nhà đầu tư mua cổ phiếu sau ngày chia cổ tức mong muốn mua giá thấp hơn vì sang năm mới được chia cổ tức lại. Do đó để đảm bảo tính công bằng cho người mua và người bán vào ngày chia cổ tức, bắt buộc giá phải điều chỉnh giảm, theo đúng tỷ lệ nhận cổ tức.

Dưới góc nhìn toán học: Chia cũng như không chia. Nhưng ở góc độ kinh doanh, tâm lý, đầu tư lâu dài, nó có vai trò nhất định. Đối với trường hợp phát hành cổ phiếu lớn hơn thị giá, thì giá điều chỉnh sẽ không đổi..

TRẢ CỔ TỨC BẰNG TIỀN MẶT HAY CỔ PHIẾU CÓ LỢI HƠN ? 

Cổ Phiếu hay Tiền Mặt – vấn đề chọn lựa khá nan giải

TRẢ CỔ TỨC BẰNG TIỀN MẶT

ƯU ĐIỂM: 

Những doanh nghiệp tuyệt vời hầu như sẽ chi trả cổ tức tiền mặt.

– Mô hình kinh doanh của họ không đòi hỏi nhiều vốn, dẫn đến lượng tiền họ thu về lớn hơn nhu cầu vốn.

– Việc chi trả cổ tức tiền mặt chứng minh họ tạo ra dòng tiền tự do rất bền vững

– Mang lại cảm giác chắc chắn cho cổ đông khi tìm kiếm lợi nhuận trong đầu tư vào công ty. Giúp cho nhà đầu tư có dòng tiền thụ động, mang tính đảm bảo hơn nhiều so với việc công ty giữ lại tiền và mở rộng phát triển công việc kinh doanh.

*Lưu ý: Có rất nhiều công ty chia cổ tức tiền mặt cao để lấy tiếng thơm trong mắt nhà đầu tư. Sau đó, nhà đầu tư nghiệp dư mua vào để nhận cổ tức bằng tiền cao thì tổng giá trị tài sản ròng lỗ do giá cổ phiếu giảm mạnh hơn tiền cổ tức nhận được.

NHƯỢC ĐIỂM:

– Chịu thuế 2 lần. Lần 1 là thuế thu nhập doanh nghiệp (hiện tại là 20-22%). Lần 2 , cổ đông phải chịu thuế thu nhập cá nhân phát sinh là 5%

– Làm giảm lượng tiền trong doanh nghiệp, gây thiếu hụt tiền ảnh hưởng khả năng phát triển để mở rộng công việc kinh doanh của công ty.

– Lượng cổ phần giữ lại giảm, khiến quỹ dự phòng giảm.

– Hầu hết những công ty trả cổ tức cao vì họ không còn khả năng tăng trưởng. Thị phần, lĩnh vực, khu vực mà họ kinh doanh không thể phát triển hơn được nữa. Tiền không biết làm gì nên đem ra chia cho cổ đông. Điều này, làm cho giá cổ phiếu khó tăng giá.

TRẢ CỔ TỨC BẰNG CỔ PHIẾU

ƯU ĐIỂM:

– Đối với cổ phiếu ít thanh khoản thì trả cổ tức bằng cổ phiếu sẽ tăng tính thanh khoản cho thị trường, làm giảm rủi ro thanh khoản, cũng như làm giảm thị giá giúp nhà đầu tư khác có thể dễ dàng mua cổ phiếu, do đó giá cổ phiếu sẽ tăng.

– Nhà đầu tư không bị đánh thuế khi nhận cổ phiếu mới. Công ty có thể giữ lại tiền để khắc phục khó khăn, hoặc mở rộng sản xuất, đầu tư vào những dự án mang lại lợi nhuận lâu dài cho cổ đông.

– Không cần trả thuế thu nhập như nhận tiền mặt.
– Giữ lại tiền để khắc phục khó khăn, mở rộng phát triển doanh nghiệp.
– Làm tăng tính thanh khoản thị trường, giúp nhà đầu tư mới khác dễ dàng mua cổ phiếu.

NHƯỢC ĐIỂM: