RỦI RO & HẠN CHẾ RỦI RO TRONG ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN

Một trong những điểm cần phải nắm khi tham gia vào thị trường chứng khoán là rủi ro và lợi nhuận. Kết quả thu được từ các mã cổ phiếu sau các lần mua/bán gọi là “lợi nhuận”. Và mức độ của việc mua/bán “ không biết liệu có thu được kết quả như mong đợi hay không” được gọi là “rủi ro”.

Trong trường hợp cổ phiếu, có thể nhận được cổ tức từ các công ty bằng cách mua/bán cổ phiếu. Tuy nhiên, mức cổ tức không cố định ngay từ đầu. Đôi khi nó nhiều hơn và đôi khi nó ít hơn mong đợi.

Khi hoạt động kinh doanh của công ty phát triển, lượng cổ tức tăng lên và giá cổ phiếu thường cũng sẽ tăng. Cổ đông có thể kiếm được khoản chênh lệch bằng cách bán cổ phiếu sau khi giá đã tăng. Ngược lại, nếu một doanh nghiệp thất bại và rơi vào cảnh thua lỗ, bạn sẽ không những không nhận được cổ tức mà giá cổ phiếu sẽ thấp hơn lúc bạn mua, và bạn có thể mất tiền vì điều đó.

Liệu hoạt động kinh doanh của công ty có thành công, tạo ra lợi nhuận đều đặn và nhận được cổ tức không ? Giá cổ phiếu sẽ tăng …?. Mua cổ phiếu có nghĩa là đầu tư tiền vào một thứ không được hứa hẹn rằng “bạn sẽ nhận được bao nhiêu”. Do chịu tác động của nhiều yếu tố như trên, đầu tư chứng khoán luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Những rủi ro đó có thể phân loại như sau:

Rủi ro kinh tế, xã hội

Dưới góc độ vĩ mô, tình hình kinh tế xã hội nói chung ảnh hưởng tới mọi mặt trong đời sống và chứng khoán cũng như cổ phiếu không nằm ngoài số đó. Đặc biệt, khi một loại sản phẩm của thị trường tài chính, biến động của cổ phiếu phụ thuộc nhiều vào việc phát triển kinh tế, chính sách của Nhà nước. Việc ổn định được nền kinh tế mới giúp lượng cung tiền vào cổ phiếu được gia tăng, từ đó thúc đẩy tăng trưởng về mặt giá trị. Ở chiều hướng xấu: nếu nền kinh tế chúng ta trờ nên sa sút, tình hình xã hội bất ổn sẽ làm giảm triển vọng vào các cổ phiếu trên thị trường, cung tiền giảm, giá trị cổ phiếu cũng theo đó mà xuống dốc.

Rủi ro ngành

Rủi ro ngành là rủi ro đặc trưng của từng ngành, gây ra những tác động xấu đến thị trường . Rủi ro ngành được xem là rủi ro chịu nhiều ảnh hưởng của những yếu tố bên ngoài tác động đến ngành

Mỗi cổ phiếu sẽ đại diện cho một doanh nghiệp, mỗi doanh nghiệp sẽ thuộc một ngành nghề kinh doanh khác nhau. Bất kỳ ngành nghề nào cũng có điểm mạnh và yếu, rủi ro ngành nghề luôn hiện hữu theo chu kỳ nền kinh tế thị trường.

Trong một diễn biến tốt đẹp, các ngành được hưởng lợi từ chính sách kinh tế, nhu cầu của khách hàng sẽ tạo nên nền tảng tốt cho những cổ phiếu trong ngành. Nhưng theo chiều ngược lại, cổ phiếu có thể diễn biến xấu khi những thông tin bất lợi của ngành liên tiếp xảy ra hàng loạt.

Theo báo cáo chiến lược tài chính từ Mirae Asset Securities đến tháng 4/2021 do bị ảnh hưởng của dịch Covid-19, đã tác động mạnh tới VN-INDEX của một số nhóm ngành, cụ thể nhóm cổ phiếu ngành thực phẩm như Vinamilk – VNM (-5%), SAB (-7%), SBT (-11%), GTN (-18%), BHN (-6%); nhóm ngành vận tải như HVN (-11%), VJC (-4%), CII (-21%), LGC (-6%); GAS (-7%) và POW (-7%) trong ngành tiện ích; PLX (-9%) và PVD (- 15%) trong ngành năng lượng; BVH (-4%) trong ngành bảo hiểm đã kìm hãm đà tăng của thị trường.

Nếu nhà đầu tư không có cái nhìn tổng quát và phân tích kỹ ngành nào đang có nguy cơ đổ vỡ do nhiều yếu tố bên ngoài cũng như bên trong tác động thì khả năng thua lỗ là rất lớn.

Rủi ro hoạt động doanh nghiệp

Là những rủi ro xuất phát từ chính hoạt động nội tại của doanh nghiệp đó như: tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh hay vấn đề nhân lực,….  Các nhà đầu tư có thể tham khảo đọc hiểu báo cáo tài chính của doanh nghiệp

Đặc biệt, xếp hạng hoạt động của doanh nghiệp biến động sẽ ảnh hưởng đến giá trị cổ phiếu của doanh nghiệp đó, giúp nhà đầu tư nhận thức được khả năng tài chính, thanh toán nợ của doanh nghiệp được xếp hạng tín nhiệm, cũng như những rủi ro có liên quan để có định hướng đầu tư.

Mỗi doanh nghiệp tương ứng với mỗi cổ phiếu của doanh nghiệp đó và thường có xu hướng đi theo đà phát triển trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Các doanh nghiệp có mức tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận đều đặn, tình hình vay nợ, sử dụng vốn ổn định sẽ là tiền đề cho tăng trưởng của cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể hưởng lợi từ cổ tức được chia từ lợi nhuận giữ lại hàng năm.

Tuy nhiên, doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, nợ xấu với ngân hàng, sử dụng vốn thiếu hiệu quả sẽ làm giảm sức hút của cổ phiếu. Bên cạnh đó, nhà đầu tư sẽ khó nhận được những ưu đãi như cổ tức đều đặn mỗi năm.

• Rủi ro lỗi thời: xảy ra ở nhiều ngành sản xuất khi các sản phẩm rơi vào tình trạng lỗi thời, không có giá trị đổi mới, không tăng trưởng lợi nhuận qua nhiều năm khiến doanh nghiệp trở nên hoạt động trì trệ, giá cổ phiếu giảm sút. Ví dụ: Saigon Coop là một trong những siêu thị bán lẻ lớn. Tuy nhiên, những năm gần đây phát triển khá chậm so với những đối thủ như Vincom(VRE), Aeon Mall,… đang tăng trưởng mạnh mẽ. Saigon Coop là một ví dụ cho rủi ro lỗi thời.

• Rủi ro truyền thông: xảy ra khi doanh nghiệp phát hành chứng khoán nhưng phải đối mặt với sự kiện xấu, truyền thông xấu hay những scandal từ nhiều phía hoặc truyền thông sai sự thật gây ảnh hưởng xấu tới thương hiệu cũng như khiến giá cổ phiếu của công ty giảm nhanh. Vì là những rủi ro đặc trưng ảnh hưởng đến giá cổ phiếu của riêng công ty nên không phải tất cả nhà đầu tư chứng khoán đều cùng nhau chịu rủi ro doanh nghiệp. Nhà đầu tư cần xem xét và phân tích kỹ các hoạt động của doanh nghiệp từ đó đưa ra các chiến lược đầu tư thông minh.

Rủi ro thị trường

Còn được gọi là rủi ro hệ thống. Nó liên quan đến các yếu tố ảnh hưởng đến nền kinh tế hay phân khúc thị trường chứng khoán. Rủi ro này ảnh hưởng đến tất cả các công ty về tình trạng tài chính hoặc quản lý của công ty. Tùy thuộc vào phạm vi đầu tư, nó có thể liên quan đến yếu tố quốc tế cũng như là các yếu tố nội địa. Ví dụ, rủi ro hệ thống bao gồm: rủi ro lãi suất, rủi ro lạm phát, rủi ro tiền tệ và rủi ro chính trị xã hội.

Rủi ro thị trường có thể được giảm nhẹ bằng chiến lược gọi là phân bổ tài sản. Điều này liên quan đến việc tạo ra một danh mục đầu tư gồm: tài sản không tương quan. Trong một danh mục đầu tư gồm những tài sản có sự tương quan, khi có sự kiện hệ thống xảy ra, tất cả chứng khoán sẽ cùng lúc tăng hoặc giảm giá. Khi một danh mục đầu tư được phân bổ trên những tài sản không tương quan, một sự kiện hệ thống có thể làm một số tài sản mất giá, trong khi những tài sản khác có thể không bị ảnh hưởng, hoặc thậm chí còn tăng giá. Phân bổ tài sản giúp giảm rủi ro và dàn trải trên toàn danh mục của bạn.

Rủi ro thị trường là các sự kiện chính trị bất ngờ, suy thoái kinh tế thế giới, biến động lãi suất, tỷ giá, rủi ro hàng hóa, lạm phát,… đều đại diện cho các nguồn rủi ro thị trường, hay nói cách khác là những rủi ro bên ngoài tác động đến tình hình doanh nghiệp

• Rủi ro hàng hóa: 

  Nhà đầu tư khi tham gia đầu tư chứng khoán tức là đầu tư vào các công ty cổ phần phát hành chứng khoán, cụ thể chính là đầu tư vào hàng hóa và sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp đó. Giá hàng hóa tác động trực tiếp tới giá cổ phiếu, đặc biệt là một số loại hàng hóa liên quan đến chính sách nhà nước như: xăng, dầu, giá điện, gas,… Ví dụ: Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, người dân đi lại ít, trong Quý 2 và 3/2020 cho thấy mức giá cổ phiếu của ngành dầu khí biến động liên tục do việc giá dầu ở mức thấp (giảm 22%) có tác động trực tiếp đến ngành, làm giảm giá bán cũng như các nhu cầu dịch vụ dầu khí.

Nhà đầu tư nên chọn cho mình các công ty chứng khoán uy tín để được cung cấp những dịch vụ tốt nhất. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng nên bắt đầu đầu tư với số tiền nhỏ để thử sức với thị trường, xem bản thân mình có phù hợp với lĩnh vực này hay không ?

Trong tình huống diễn biến thị trường xấu, nhà đầu tư có thể rút vốn trên thị trường chứng khoán để đưa vào các nơi an toàn hơn như gửi tiết kiệm ngân hàng lãi suất định kỳ, tham gia bảo hiểm nhân thọ kết hợp đầu tư tài chính  để vừa nhận bảo hiểm mà cũng đem lại khả năng sinh lời vốn).