Bất kể những ai thành công đến đâu đều phải từng trải qua một hay vài lần thất bại. Trong đầu tư kinh doanh thất bại chính là những bài học kinh nghiệm bổ ích giúp bạn đầu tư chứng khoán thành công hơn.

BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO NHÀ ĐẦU TƯ

Xin chào các bạn, sau những năm bước vào thị trường chứng khoán, dao động khoảng từ năm 2009 cho đến nay . Trong giai đoạn đó cũng đã chứng kiến sự thăng trầm của chứng khoán, của thị trường và cũng đã nếm trải nhiều thứ cảm xúc vui buồn, hụt hẫng và xót xa trong đó. Nên ngày hôm nay, Vinh xin phép chia sẻ cho các bạn 12 bài học kinh nghiệm chơi chứng khoán xương máu rút ra từ chính kinh nghiệm thực tiễn của Vinh. Những kinh nghiệm này sẽ tập trung vào cách bạn chơi cũng như những chiến thuật để quản trị các rủi ro trong quá trình thị trường lên hoặc xuống chứ mình sẽ không tập trung nói về phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật. Đây là kinh nghiệm cá nhân, từ thực tiễn chứ mình không phải chuyên gia kiểu học thuật nên cách mình trình bày sẽ đơn giản và theo kinh nghiệm của mình.

Như các bạn đã biết, trên thị trường chứng khoán, nhiều nhà đầu tư mua cổ phiếu xuất phát từ những mẹo do bạn bè mách bảo, từ các cú điện thoại của nhà môi giới hay những đề xuất của một nhà phân tích nào đó. Cũng có thể, họ mua cổ phiếu khi thị trường đang trong giai đoạn nóng bỏng và đến lúc thị trường đóng băng, họ bắt đầu hoảng loạn, bán tháo số cổ phiếu nắm giữ để rồi hứng chịu một khoản thua lỗ. Đó là câu chuyện rất điển hình về những sai lầm trong đầu tư chứng khoán. Các yếu tố sai lầm thường sẽ không bỏ qua một ai, kể cả bạn là nhà đầu tư mới gia nhập vào thị trường chứng khoán hay thuộc dạng ” lão làng ” trên thị trường.

Học từ sai lầm của bản thân là rất quan trọng, nhưng TỐT HƠN là học từ sai lầm của người khác, và TỐT NHẤT là học từ thành công của người khác. Điều đó sẽ đẩy nhanh thành công của chính bạn. Với một thị trường chứng khoán luôn biến động từng ngày và với số tiền tích lũy vừa đủ để đầu tư, các nhà đầu tư phải làm thế nào để sử dụng số vốn một cách hiệu quả và nhanh chóng ?. Hãy cùng Vinh điểm qua top các bài học kinh nghiệm khi đầu tư chứng khoán.

Dòng tiền phải luôn sẵn sàng khi thị trường giá lên và giá xuống

Chuẩn bị dòng tiền mặt đủ lớn khi bước vào thị trường Chứng Khoán

Một kinh nghiệm chơi chứng khoán xương máu của Vinh đó là phải luôn chuẩn bị một dòng tiền mặt đủ lớn để có thể nắm bắt được các cơ hội thị trường giá lên hay giá xuống. Mô hình cơ bản đó là lên từ từ và xuống không phanh, bạn có thể theo dõi trong suốt hai năm trở lại đây và sẽ nhận thấy điều đó. Về mặt cơ bản thị trường sẽ tăng dần lên, cứ tích lũy (lên và xuống đan xen nhau) và có những giai đoạn sẽ xuống rất nhanh, xuống không phanh và xuống sâu. Vậy điểm mấu chốt ở đây nếu bạn không xác định rõ được đâu là thời điềm bạn vào tiền thì bạn sẽ thua, cũng như việc bạn có bao nhiêu tiền để vào mới là mấu chốt của việc đầu tư chứng khoán.

Hầu như chúng ta không xác định được rõ điểm vào tiền, thời điểm mua một mã cổ phiếu nên lựa chọn của chúng ta sẽ khiến chính chúng ta hụt hẫng. Quan điểm của Vinh có hai thời điểm tuyệt vời đó là:

• Xu hướng lên:

Khi các cổ phiếu bắt đầu có đà tăng khoảng 2,3 phiên, thì sẽ có xu hướng tăng tiếp tục (dĩ nhiên không phải lúc nào cũng như vậy, và bản thân mã cổ phiếu đó phải được đánh giá kỹ, có nền tảng tốt về cơ bản đã nhé), lúc này thì với cách chơi của Vinh, sẽ là việc Vinh trích ra khoảng 10% tài khoản để đuổi theo xu hướng lên này cho đến khi cảm thấy lợi nhuận đạt kỳ vọng hoặc thị trường có dấu hiêu xu hướng xuống thì mình mới thoát hàng. Tuy nhiên cách chơi này, bạn chỉ nên cân đối 10% vì mua đuổi giá lên luôn tồn tại rủi ro đó là vượt quá giá trị thực của cổ phiếu. Với cách này mình chỉ dùng số tiền vừa đủ trong một tỷ lệ chấp nhận rủi ro được.

• Xu hướng xuống và đáy:

Sai lầm lớn nhất từ những kinh nghiệm chơi cổ phiếu của Vinh đó là bắt đáy quá sớm hoặc không xác định được điểm đáy, hoặc chưa đủ kiên nhẫn do sợ mất cơ hội nên vội vàng xuống tiền, dẫn đến thời điểm mua quá sớm, đà giảm vẫn tiếp tục giảm. Sau đó mất đi một khoản lợi nhuận tương đối lớn. Trên thực tế thì chẳng ai có thể nói được đâu là đáy của một cổ phiếu, tuy nhiên nếu như đà xuống vẫn tiếp tục, thì bạn có thể lựa chọn một phương án an toàn là giải ngân từ từ theo từng mức giá một, để đảm bảo khi giá cổ phiếu xuống tiếp bạn vẫn còn dư tiền mặt để tham gia tiếp.

Lời khuyên cá nhân từ kinh nghiệm của Vinh, bạn nên cân đối dòng tiền mặt có sẵn khoảng 50% tổng số tiền bạn định đầu tư cho cổ phiếu để phân bổ vào danh mục các mã của bạn. Cá nhân Vinh thì luôn thích có sự kiên nhẫn chờ đợi khi giá xuống do những nhịp chỉnh của thị trường, lúc đó thì Vinh mới xuống tiền. Những nhịp này có thể 2 tuần, 4 tuần, 3 tháng và thậm chí 6 tháng, những nhịp chỉnh mà mình thích là phải chỉnh từ hai phiên trở lên, nếu có chỉnh một phiên mà bạn đã vội vàng xuống tiền thì đó chưa hẳn đã là giá đẹp nhất ở thời điểm đó. Việc cái nhịp chỉnh xuất hiện chính là lúc để chúng ta gom thêm các cổ phiếu có nền tảng cơ bản tốt.

Dấu hiệu nhận biết giá đỉnh từ kinh nghiệm chơi chứng khoán của mình đó chính là khi thị trường tăng trong một thời gian thì:

• Khi các chuyên gia, nhà báo nhận định thị trường còn tăng mạnh nữa
• Khi các cổ đông lớn, chủ doanh nghiệp và thành viên trong ban quản trị công ty bán ra
• Khi người tham gia cổ phiếu đang full margin (vay nợ) quá nhiều dẫn đến khi thị trường có nhịp chỉnh thì tâm lý hoảng loạn xuất hiện
• Các dòng trụ cổ phiếu (dẫn dắt và đi theo) theo từng thời điểm tạo đỉnh hoặc có sự phân phối, các dòng penny (hàng lởm) thì tăng trần nhiều. Các cổ phiếu khi có dòng tiền mới vào sẽ xuất hiện các vùng đỉnh, và trong đó vùng đỉnh này sẽ chuyển từ nhóm ngành này sang nhóm ngành khác, và giai đoạn này sẽ dai dẳng khoảng 1 tháng trước khi có sự điều chỉnh.
• Khi các điểm kháng cự của cổ phiếu cứ vượt xong lại hạ chứng minh rằng dòng tiền khi đó yếu, hoặc khi các điểm hỗ trợ bị thủng liên tục làm thị trường đi xuống thì đó lúc bạn nên cân nhắc chốt lời vì thị trường đỉnh
• Khi thị trường giảm từ 2% trở lên có nghĩa là rất nhiều mã sẽ giảm kịch sàn, điều đó có nghĩa là áp lực bán rất mạnh từ những quỹ, tổ chức có vốn lớn hoặc đội lái, lúc đó cần cân nhắc. Còn nếu thị trường giảm 1% thì có thể coi là bình thường.
• Hoặc một số công ty bán cổ phiếu quỹ tức là khi họ cạn tiền, thì họ cần thêm dòng tiền mới hoặc khi thực hiện các doanh nghiệp tăng vốn.
• Hoặc khi có những dấu hiệu về mặt lạm phát, lãi suất tăng hoặc giá cả nguyên vật liệu tăng thì đó là những dấu hiệu đáng báo động của việc tăng trưởng nóng của thị trường chứng khoán.

Phải cắt lỗ, xác định ngưỡng chịu đựng của bản thân đối với sự lựa chọn cổ phiếu

Trước kia có những khoảng thời gian mà Vinh nghĩ rằng, chỉ cần không margin (vay) thì không cần cắt lỗ, cứ yên tâm mà chơi bởi dù sao cũng là tiền của mình, và khi mình chưa bán thì chưa hiện thực hóa khoản thua lỗ đó. Nhưng đến thời điểm này với kinh nghiệm trận mạc cũng dày dạn hơn, thì Vinh nghĩ rằng việc xác định mức độ rủi ro bạn có thể chịu đựng được với một cổ phiếu là rất quan trọng. Bởi khi một cổ phiếu giảm 20% điều đó có nghĩa là cổ phiếu đó phải tăng 25% bạn mới có thể hòa vốn. Chính vì vậy xác định mức độ rủi ro chịu đựng đối với mỗi mã cổ phiếu là rất quan trọng.

Việc xác định mức độ rủi ro thể hiện qua việc cắt lỗ sẽ dựa vào khẩu vị rủi ro của bạn, ví dụ bạn là người có thể chịu đựng được mức lỗ cao thì bạn có thể quên việc này đi. Nhưng nếu bạn không thể chịu được khi tiền của bạn sụt giảm ví dụ quá 10 triệu tương đương với 5% thì bạn nên cân nhắc. Có thể bạn sẽ nghĩ rằng cứ để đó biết đâu thị trường lên, hoặc bạn sợ hãi biết đâu thị trường hạ, thì lời khuyên của Vinh là bạn cắt lỗ và lựa chọn một cơ hội mới tốt hơn, hoặc kể cả khi bạn mua lại thì giá vẫn sẽ có khả năng tăng hoặc giảm trong một biên dao động nhất định.

Giả sử bạn đầu tư 100 triệu, thị trường sụt giảm kéo phăng của bạn 15 triệu tương đương 15%, nếu bạn không cắt lỗ, bạn sẽ có cơ hội tăng giá về lại 100 triệu hoặc cũng có thể tiếp tục lỗ. Nhưng giả sử khi bạn cắt lỗ, thì bạn sẽ bảo toàn được số tiền của mình không âm thêm, và có cơ hội mua lại giá thấp hơn, hoặc một cổ phiếu khác có tiềm năng cao hơn.

Nên việc hoạch định cho bản thân phương án cắt lỗ ngay từ thời điểm mua là quan trọng đối với bất kỳ nhà đầu tư nào.

Phân bổ danh mục theo tỷ trọng hợp lý

Nếu bám theo nguyên tắc số một của đầu tư là “Không để mất tiền” thì việc phân bổ tỷ trọng là rất cần thiết. Quan điểm của Vinh trong tổng danh mục của bạn không nên có mã nào vượt quá 20% mà nên phân bổ dần theo các mức 20 – 15 – 10 – 5 để thực hiện việc đa dạng hóa danh mục

Dĩ nhiên bạn có thể điều chỉnh tùy theo mong muốn của bạn, Vinh chỉ nêu tham khảo . Những nhà đầu tư mới thường bỏ qua việc đánh giá tỷ trọng từng mã cổ phiếu trong danh mục dẫn đến mất cân đối, và việc đa dạng hóa không hiệu quả. Bạn nên cân danh mục của bạn tối đa là 5 mã đến 7 mã là cùng và không nên nhiều hơn. Đó là một số kinh nghiệm chơi chứng khoán từ cá nhân của Vinh, nếu bạn muốn đóng góp hãy comment ở dưới và mình sẵn sàng học hỏi nhé.

Nguyên tắc đa dạng hóa:

• Đầu tư cổ phiếu của nhiều công ty. Đừng nên để tất cả khoản đầu tư của bạn vào duy nhất một loại cổ phiếu. Hãy tự tạo ra một danh mục đầu tư cho riêng mình bằng cách đầu tư vào những công ty bạn biết, tin tưởng, thậm chí người thân và gia đình bạnn đang sử dụng sản phẩm, dịch vụ của các công ty đó hàng ngày.
• Đầu tư vào nhiều ngành nghề, lĩnh vực. Điều này sẽ giúp các khoản đầu tư của bạn được an toàn nếu không may một trong những lĩnh vực kinh tế mà bạn đang đầu tư gặp khủng hoảng và kéo theo tất cả các công ty trong ngành đi xuống. Thường thì khi một ngành này tăng trong chu kỳ A sẽ luôn có ngành đứng yên hoặc giảm ở trong chính chu kỳ A đó.
• Đầu tư vào các cổ phiếu có vốn hóa thị trường khác nhau. Trong quá trình kinh doanh, những công ty với quy mô khác nhau sẽ có kết quả kinh doanh khác nhau. Do vậy, việc phân bổ danh mục đầu tư vào cổ phiếu của các công ty có quy mô khác nhau sẽ giúp đa dạng hóa các danh mục đầu tư.
• Không đầu tư hơn 20% tổng số tiền vào chỉ một ngành.
• Không đầu tư hơn 10% tổng số tiền vào chỉ một công ty.

Đừng dự đoán thị trường mà hãy đi theo nó.

Bài học thứ 4 mà thực sự Vinh đã phải thừa nhận là có lẽ do Vinh chưa đủ giỏi, nên cứ bắt đầu đoán thì y như rằng là… đoán sai. Mãi về sau Vinh mới hiểu thị trường là tổng hòa của không chỉ tâm lý đám đông, mà còn là những tay to có vốn lớn, những cuộc chơi đầy kinh nghiệm của chủ doanh nghiệp, quỹ ngoại và đội lái, tức là tổng hòa của tâm lý và kiến thức cũng như những kỹ năng của mỗi một đối tượng, và thị trường sẽ điều hành hoặc định hướng bởi báo chí, chuyên gia và những người tạo ra cuộc chơi của các doanh nghiệp trên sàn chứng khoán chính là những ông chủ doanh nghiệp đó.

Chính vì vậy, đoán định thị trường là điều không thể, thay vì cố đoán những thứ mà không một ai trên thị trường kiểm soát được, thì chúng ta hãy tập trung vào việc phân tích cơ bản doanh nghiệp để đánh giá chính xác dựa trên những dữ kiện mà chúng ta có thể biết. Bạn có thể tập trung phân tích từ vĩ mô là chu kỳ kinh tế, cho đến ngành và những lợi thế của từng doanh nghiệp trong ngành, rồi bản thân chuỗi hoạt động của doanh nghiệp đó đã hoàn chỉnh hay chưa, và các kỳ vọng trong tương lai, sau đó lựa chọn 1 trong 2 thời điểm mua ở trên để đạt được hiệu quả cao trong đầu tư.

Trên đây là những kinh nghiệm chơi chứng khoán xương máu của Vinh được rút ra sau nhiều đợt thị trường tăng và giảm, những kinh nghiệm này hiện dừng ở phần thời điểm tham gia. Nhưng thời gian tới, hy vọng được trải nghiệm nhiều hơn và cung cấp cho các bạn nhiều kiến thức hơn.

Quan niệm rằng mua & nắm giữ Chứng Khoán trong một thời gian dài thì Chứng Khoán sẽ tăng giá 

Mua và nắm giữ chứng khoán là một chiến lược đúng, nhưng đừng thực hiện điều đó một cách mù quáng. Cổ phiếu thường tăng giá qua thời gian, nhưng điều đó không phải luôn đúng. Không có một cổ phiếu nào luôn tăng giá trong một thời gian dài.

Đầu tư theo tin đồn 

Nhiều nhà đầu tư thích kiểu mua bán cổ phiếu theo tin đồn và những lời khuyên của các hãng dịch vụ tư vấn. Hoặc những nhà đầu tư này sẵn sàng nghe theo thiên hạ để rồi lãng phí tiền bạc, lãng phí thời gian thay vì tự hiểu rõ những gì mình đang làm. Hầu hết tin đồn đều không chính xác.

Đa số các nhà đầu tư không có điều kiện tiếp cận những nguồn thông tin và dịch vụ tư vấn tốt. Mà ngay cả khi đã được tư vấn tốt, đôi khi cũng khó có thể nhận thức được vấn đề. Trong khi đó, người ta lại rất dễ mất tiền vì nghe theo những lời khuyên của bạn bè hay những nhà môi giới trình độ trung bình, hoặc những hãng tư vấn thường thường bậc trung nhưng có tài ăn nói.

Bài học là hãy tự chủ trong những quyết định đầu tư của mình dựa trên cơ sở phân tích kỹ càng cùng với các lời khuyên từ những công ty tư vấn hay môi giới chứng khoán chuyên nghiệp.

Yêu thích chỉ một mã cổ phiếu

Đa số nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm thường “cố” giữ lại những chứng khoán đang mất giá, chừng nào họ cho rằng những tổn thất mà họ đang chịu còn chưa đáng kể và chấp nhận được. Lẽ ra, họ có lối thoát và chỉ phải chịu chút ít thua lỗ nhưng ngược lại, họ lại tiếp tục chờ đợi với hy vọng mong manh là giá cổ phiếu sẽ lại lên và cuối cùng là họ đành phải chấp nhận những khoản lỗ lớn hơn thế nữa.

Cũng như vậy đối với nhiều nhà đầu tư thường nhanh chóng bán đi những cổ phiếu mới lên giá để thu về những khoản lợi nhỏ mà họ cho là dễ kiếm. Cả hai cách này hoàn toàn ngược lại với quy trình đầu tư đúng đắn. Điều hài hước ở đây là nhà đầu tư sẽ bán chứng khoán để kiếm lợi sớm trong khi họ không chịu bán để giảm thua lỗ.

Mua cổ phiếu dựa trên cổ tức 

>>Tổng hợp kiến thức về cổ tức nhà đầu tư cần biết

Nhiều nhà đầu tư mua cổ phiếu có mức cổ tức hấp dẫn. Thực ra, tiêu chí cổ tức không quan trọng. Trên thực tế, khi một công ty nào đó trả cổ tức càng cao thì khả năng công ty đó bị suy yếu đi càng lớn bởi vì công ty phải trả lãi suất đi vay cao để bù đắp lại cho ngân quỹ đã bị hao hụt do việc trả cổ tức. Hơn nữa, chỉ cần giá cổ phiếu đó bị sụt trong 1 đến 2 ngày cũng có thể làm cho nhà đầu tư mất một khoản tiền tương đương số cổ tức mà mình mới được chia.

Do dự trong các quyết định đầu tư

Do dự trong các quyết định mua hay bán

Một số nhà đầu tư thường khó khăn khi phải quyết định mua hay bán. Họ hay do dự và không thể tự chủ trong suy nghĩ. Họ cảm thấy không chắc chắn chỉ vì họ không biết rõ mình đang làm gì. Họ không có sẵn những kế hoạch, nguyên tắc quy định để tự định hướng cho mình. Đa số các nhà đầu tư không chịu quan sát diễn biến chứng khoán một cách khách quan. Họ luôn tự mình phân tích và quyết định nhưng cũng có xu hướng dựa vào những ý kiến chủ quan trên thị trường. Chính từ đó, sự do dự đã xuất hiện khiến nhà đầu tư rối trí không biết lựa chọn quyết định nào. Và rồi khi quyết định được thì đã muộn, nhà đầu tư chịu thua lỗ do không bán kịp cổ phiếu mất giá, hoặc bỏ qua cơ hội lợi nhuận khi không sớm mua những cổ phiếu tăng trưởng.

Bài học là nhà đầu tư cần có sự quyết đoán trong các quyết định đầu tư của mình. Đây là một đức tính rất cần thiết khi bạn tham gia vào cuộc chơi trên thị trường chứng khoán.

Tóm lại, bạn nên tự mình rút ra cho bản thân những bài học kinh nghiệm cần thiết để tránh khỏi những sai lầm không đáng có. Sẽ là quá muộn nếu bạn không nhận ra rằng thị trường chứng khoán không phải là nơi kiếm tiền dễ dàng và nhàn nhã nhất. Sự thực là không ai “bắn chết” người mắc sai lầm cả, nhưng đối với các nhà đầu tư chuyên nghiệp thì việc bị loại khỏi cuộc chơi đầu tư chứng khoán là một hình phạt được ví như nhận án tử hình.